Celebrating Día de Muertos in Mexico- Świętowanie Día de Muertos w Meksyku

Jak obchodzone jest Święto Zmarłych w Meksyku? Czym różni się to od naszego europejskiego sposobu świętowania, kim jest La Calavera Catrina, co to takiego ofrendas i jakie mają znaczenie? Czy dzieci w Meksyku praktykują “trick-or-treating”? Na te wszystkie pytania postaram się odpowiedzieć w poniższym tekście, ponieważ miałam okazję przeżyć te dni z moją meksykańską rodzinką i dowiedzieć się wielu ciekawych rzeczy.

How do people celebrate All Saints’ Day in Mexico? How is it different from the way we’re used to celebrating it? Who is this La Calavera Catrina and why is she everywhere? What are ofrendas and what’s their meaning? Do kids in Mexico go trick-or-treating? You will find my answers to all these questions below, as I was able to experience this firsthand with my Mexican family and learn a lot of interesting things.

Kim jest La Calavera Catrina?

To elegancka dama w sukni i kapeluszu ozdobionym kwiatami, która pojawia się dosłownie wszędzie w trakcie obchodów Día de los muertos. Jakie jest jej znaczenie i skąd się tak naprawdę wzięła? La Calavera Catrina to dzisiaj część popkultury, ale jej pierwsze wyobrażenie powstało w jednej z gazet jako rysunek parodiujący meksykańskie kobiety wyrzekające się swojej własnej kultury i stylizujące się na Hiszpanki, czy po prostu ogólnie Europejki (dzisiaj takich ludzi prześmiewczo nazywa się Whitexicans, czyli Meksykanów próbujących wydawać się za White Mexicans- takich, którzy mają europejskich przodków i z tego powodu uważanych/uważających się za lepszych). Biała jak śmierć twarz na parodiującej ilustracji miała symbolizować tony makijażu używane przez osoby meksykańskiego pochodzenia, starające się imitować europejski wygląd. Obraz Catriny który pierwotnie stworzył ilustrator J. G. Posada został następnie spopularyzowany przez innych artystów, między innymi Diego Rivera umieścił go na swoim muralu (Sueno de una Tarde Dominical en la Alameda Central) i tak oto wizerunek eleganckiej szkieletorki stał się nieodłączną częścią kultury popularnej Meksyku.

Who is La Calavera Catrina?

She is an elegant lady in a dress and a hat decorated with flowers & feathers, appearing literally everywhere during the celebration of Día de los muertos. What’s her meaning and where did she come from? La Calavera Catrina is a very important part of popculture today, but it is originally an illustration from one of the newspapers, which was a parody of all the women who tried to pass as Spanish or European while abandoning their own Mexican roots. Today those people are mockingly called Whitexicans, meaning those Mexicans who try to be perceived as White Mexicans- having European ancestors and therefore seen as better. The face white as death on the ridiculing illustration was a representation of tons of make-up used by the Mexican women who were imitating the European look. The image of Catrina first created by the illustrator J. G. Posada was later popularized by other artists, such as Diego Rivera who made it a part of his famous mural (Sueno de una Tarde Dominical en la Alameda Central) and that is how the portrayal of the elegant lady skeleton became an inseparable part of the Mexican popular culture.

Co symbolizuje Catrina?

Kryje się za nią wiele znaczeń: gotowość Meksykanów do śmiania się nawet ze śmierci, ukazanie różnić między klasami i tego jak znikają one w obliczu kruchości życia a także jako upamiętnienie wszystkich tych, których bogacze nigdy nie zauważali a ich śmierć z ubóstwa zostaje im wytknięta właśnie w postaci eleganckiego
szkieleta. Dla niektórych La Calavera Catrina uosabia także boginię śmierci czczoną przez Azteków. Mictecacihuatl była opiekunką ludzkich kości i strzegła ich w zaświatach. Aztekowie kultem otaczali także swoich bliskich zmarłych- aby uczcić ich pamięć mieli nawet specjalny festiwal trwający cały miesiąc, którego patronką była właśnie bogini Mictecacihuatl.

What does Catrina stand for?

The meaning of it can be numerous: the Mexican will to laugh at everything, even death itself, showing the differences between each social class and the fact it’s all irrelevant when we all die, as a remembrance of all those who were ignored by the richest and who’s death is pointed out through this elegant skeleton. For some, La Calavera Catrina embodies the goddess of death venerated by the Aztecs. Mictecacihuatl was considered to be a guardian of human bones, protecting them in the Otherworld. Aztecs also practiced a cult of their lost loved ones- to keep their memory alive they even held a special festival which would last a whole month, the patron of that festival was no one else but the goddess Mictecacihuatl. 

Uwaga- nie mylić La Calavera Catrina z Santa Muerte!

Choć na pierwszy rzut oka mogą się wydawać podobne, to wesołe przedstawienie śmierci nie ma nic wspólnego z kultem Santa Muerte- potępianym przez kościół ale bardzo silnym wśród najbiedniejszych warstw społeczeństwa. Czczona przez kartele narkotykowe Santa Muerte wywołuje wiele kontrowersji. Istnieją nawet kościoły Santa Muerte, udzielające chrztu w jej imieniu. Media podają przypadki gdy składano ludzkie ofiary na cześć Santa Muerte. Znane są historie bossów karteli, którzy proszą Santa Muerte o bezpieczeństwo transportu narkotyków. Jest ona ulubionym obiektem wierzeń nie tylko więźniów, ale i strażników we wszystkich zakładach karnych Meksyku. Niektórzy proszą Santa Muerte o uzdrowienie i opiekę, zrezygnowani bezużytecznością tradycyjnych wierzeń, inni natomiast są przekonani, że zapewnia im ona bezpieczne przejście na “drugą stronę”. Wiele jest jednak opinii, iż jest to po prostu satanistyczny kult śmierci, nie mający nic wspólnego z głęboko zakorzenionym w meksykańskiej kulturze szacunkiem dla zmarłych i śmierci jako takiej. Dzisiaj szacuje się, że skandaliczny kult Santa Muerte ma około 10-20 mln wyznawców w całej Ameryce Centralnej oraz USA.

Warning- do not confuse La Calavera Catrina with Santa Muerte!

Althought at first they might seems to be the same thing, the humorous picture of death has nothing to do with the creepy cult of Santa Muerte- criticized by the Church and very popular amongst the poorest people. Celebrated by the drug cartels Santa Muerte brings many controversies. There are special churches that even started to baptize people in the name of Santa Muerte. Media covered cases of human sacrifices offered to the Santa Muerte. There’s been many cartel bosses who prayed to her for a safe drug transport. It’s the favourite object of prayers among the prisoners, as well as the guards, in all the prisons in Mexico. Some ask Santa Muerte for a healing and protection, feeling discouraged by the uselessness of the traditional beliefs, others hope that it will grant them a safe crossing “to the other side”. Many consider it just a satanic cult, which has nothing to do with the deeply ingrained Mexican tradition of respecting the dead and the death itself. Today it’s estimated that this cult of Santa Muerte has around 10-20 mln followers in the Central America and USA.

Czym wyróżnia się Día de Muertos?

Dzisiaj obchody Święta Zmarłych w Meksyku to mieszanka azteckich wierzeń oraz importowanych przez hiszpańskich zdobywców chrześcijaństwa. Humorystyczne przedstawienie śmierci jest tu zupełnie odmienne od naszego europejskiego memento mori, gdzie powaga i smutek zdominowały nasze wspomnienie zmarłych. Elementy jakimi wyróżnia się Día de Muertos to:

*składanie darów (ulubione pokarmy/napoje bliskich zmarłych)
*muzyka (koncerty mariachi na cmentarzach)
*ołtarze (ofrendas ze zdjęciami bliskich)
*humor (wesołe przedstawienie śmierci ale i wspominanie anegdotek z życia bliskich)
*szacunek (modlitwa za zmarłych, pamięć o nich stale żywa wśród całej rodziny)

What makes Día de Muertos special?

Nowadays the celebration of Día de muertos is a mixture of the old Aztec beliefs and the catholic tradition brought by the Spanish conquistadors. The humorous portrayal od death here is quite different from the somber, sad and serious memento mori, which has dominated our viewing of death and remembrance of the dead ones. The characteristic elements of Día de Muertos are:

*offerings (favourite food and drinks left for our loved ones)
*music (mariachi concerts at the cemeteries)
*altars for the departed ones (ofrendas with the pictures of those we want to remember)
*humour (merry portrayal of the death as well as funny anecdotes about our loved ones)
*respect (payers for the dead, keeping their memory alive within their whole family)

Día de muertos ma na celu wsparcie duchowej podróży naszych bliskich zmarłych. Wierzy się, że tego dnia mogą oni odwiedzić świat żywych i spędzić wspólnie z nimi ten czas. To dlatego na cmentarzach pojawiają się całe rodziny, muzyka, jedzenie, kolorowe i wesołe ozdoby. Śmierć nie jest postrzegana jako definitywny koniec, ale jako naturalną część ludzkiego cyklu istnienia. To jedynie przejście do innego, paralelnego świata, skąd można jeszcze powrócić właśnie w okresie Día de Muertos. Dlatego świętuje się te dni radośnie, bo mamy okazję być znowu z naszymi ukochanymi członkami rodziny. Meksykanie ruszają więc na cmentarz by spotkać się z bliskimi, budują w domach ołtarzyki poświęcone ich pamięci, zawierające ulubione smakołyki tych osób oraz różne pamiątki pozostałe po nich. Celem jest zachęcić dusze do powrotu na ziemię, tak aby usłyszeć mogły ofiarowane za nie modlitwy i komentarze skierowane do nich przez żywych (w tym dowcipne historyjki i wspomnienia o tych, którzy odeszli). Ważnym elementem jest w tym wszystkim kwiat zwany Flor de Muertos (Kwiat Zmarłych) czyli po prostu aksamitka. Wyraźny kolor i silny aromat tego kwiatu ma doprowadzić podróżujące z zaświatów dusze do ich rodzinnego domu. Kwiaty te znajdują się nie tylko na cmentarzach, zbudowanych w domu ołtarzykach (ofrendas) ale także w ulicach miast- tworzy się z nich ścieżki, którymi podążać mogą dusze. Flor de Muertos (w języku náhuatl nazywany cempasúchil) miał swoje szczególne miejsce już w ceremoniach odprawianych przez Azteków i mimo tego pogańskiego pochodzenia został zaadaptowany w tradycji chrześcijańskiej z takim powodzeniem, że dzisiaj widać go w każdym kościele czy nawet ozdabiającego katedry w wielkich miastach.

Día de muertos has one goal- to support the spiritual journey of our loved ones. People believe that during this time, they can come back and visit us, spend time with the living. That is why the cemetery is full of families, music, food, joyful colours, flowers and trinkets. Death is not viewed as a definite ending, but as a natural part of the human cycle of existence. It’s simply passing to another, parallel world, from which we can always return in the time of Día de Muertos. That’s why we should celebrate it in a happy manner, because we’re reunited with the loved ones once more. Mexicans go to the cemetery to meet their family members, they build little altars (ofrendas) at home to commemorate them, putting there all the favourite food of the departed and little memorabilia. The whole point is to encourage the souls to come back to Earth, so that they could hear all of our prayers and stories in which we remember them. In this process a very important role is played by the Flower of the Dead, aka Flor de Muertos which is best known as the marigold. The strong scent and a vibrant colour of this flower is supposed to be leading the souls back to their  homes. You can see Flor de Muertos not only in the cemetery, decorating ofrendas in the people’s houses but also in the streets- they create pathways for the travelling souls to follow. The Flower of the Dead (in náhuatl called cempasúchil) had a very special place in the Aztec tradition of remembering the dead, and even though it has this pagan origin it was successfully adapted by the Catholic church and incorporated into the modern celebration- you can see the flowers in many small churches, as well as decorating cathedrals in big cities.

Co kraj to obyczaj…

Tradycji i zwyczajów związanych z Día de Muertos jest tyle ile stanów w Meksyku. Każdy obchodzi to święto nieco inaczej. W niektórych miejscach na półwyspie Jukatan rodziny wykopują kości z grobów swoich bliskich i oczyszczają je a następnie spędzają wspólnie czas. Inni Meksykanie urządzają na cmentarzu pikniki trwające całą noc- rodzina świętuje przyjście zmarłego jej członka poprzez wspólny posiłek, muzykę i zabawę. W niektórych
regionach na cmentarzach pozostawia się koce i poduszki- aby podróżujące dusze mogły odpocząć po długiej wędrówce. Są też miejsca, gdzie z kwiatów układane są całe dywany (alfombras florales), przedstawiające motywy związane z Día de Muertos, lub wizerunki wspominanych zmarłych. Jedzenie i napoje pozostawione dla dusz naszych bliskich zjada się po skończonych obchodach świąt, jednak jego wartość odżywcza zgodnie z wierzeniami znikła, ponieważ zostały one już spożyte przez zmarłych, którym były ofiarowane.

The ever-changing tradition…

The customs and traditions surrounding Día de Muertos are changing according to the state we celebrate in. Each part of Mexico has their own thing. In some areas of the Yucatan peninsula families dig out the bones of the departed ones, clean them up and spend some quality time together. Some Mexicans have picnics at the cemetery going all night long, where they await the coming of their loved ones with food, music and party. In some regions people leave pillows and blankets at the cemetery, so that the tired soul can rest after their long journey back to the world of the living. There’s lots of places where people create huge carpets made of colourful petals (alfombras florales), presenting different motifs connected to Día de Muertos. The food and drinks left for the dead can be eaten after the celebration is over, but is believed that all the food had lost its nutritional value, because it was already consumed by the souls it was offered to.

A jak to jest z tym “trick or treating” w Meksyku?

Pedir Calaverita- to tradycja na pozór przypominająca amerykański zwyczaj gdzie przebrane w kostiumy dzieci proszą o “cukierek albo psikus”. Tutaj jednak wygląda to inaczej. Dzieci śpiewają piosenki w zamian za oferowane im słodkości (bliżej to ma więc chyba do kolędowania). Kostiumy nie są tutaj obowiązkowe, ale każde dziecko ma buzię wymalowaną jako Catrina. Oprócz tego chętniej widziane są drobne pieniądze niż same tylko słodycze.
No i jeśli dzieci nie dostaną cukierką, to nie grożą tu psikusem 😉 Chodzą od domu do domu, ale czasami widać je w innych miejscach, przykładowo na cmentarzach. Sama nazwa tego zwyczaju czyli “pedir calaverita” oznacza prośbę o calaveritę- słodką czaszkę z cukru lub czekolady.

And what about the “trick or treating” in Mexico?

Pedir Calaverita- is seemingly like Halloween tradition of dressing up in costumes and going house to house and asking for a “trick or treat”. The Mexican way is different though. Kids sing songs to get the treats, which makes it closer to caroling. The costumes are not a must, but the majority of kids will have their faces painted as Catrina. Also, people prefer money to candy here, even if just a small amount. And of course, when the kids won’t get the treat, they don’t threaten anyone with tricks 🙂 Kids go not only from house to house but you can see some of them at cemetery too. The name of this custom “pedir calaverita” means asking for a calaverita- sweet skull made of sugar or chocolate.

Ta bogata tradycja Día de Muertos została słusznie wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO w roku 2008. Przeżycie tego święta wraz z lokalsami było moim marzeniem i jestem niesamowicie wdzięczna, że udało mi się je spełnić. A jakie jest Wasze podróżcznicze marzenie? Czy chcielibyście kiedyś wybrać się do Meksyku?

This rich tradition of Día de Muertos was inscribed in the list of Intangible Cultural Heritage of Humanity by UNESCO in 2008. Being able to see it all with my own eyes and experience it with the locals was my dream and I’m extremely grateful for making it happen. And what is your dream travel? Would you like to go to Mexico one day too?